فورواردر در نقش حمل کننده

فورواردر درسمت کارکیا یا بعنوانی دیگر متصدی اصلی حمل (AS PRINCIPAL) است که بعنوان حمل کننده (AS CARRIER) قبول مسئولیت می کند.

در سال های اخیر فورواردران، با رواج حمل و نقل مرکب یا چندوجهی وضرورت استفاده از شیوه های مختلف حمل (MODES OF TRANSPORT) نقش وسیعتر و عملیات جامع تری را برعهده گرفته اند.  پیچیدگی و تنوع در عملیات حمل چند وجهی صاحبان کالا را از اینکه خود با عوامل متعدد حمل اعم از دریایی- زمینی - هوایی وارد معامله شوند و یا درصورت انجام وظیفه فورواردر در سمت کارگزار، بهنگام بروز مشکل یا خسارت دیدن کالا شخصاً با این عوامل طرف شوند، منصرف نموده است. در عوض ترجیح میدهند که با طرف شدن بایک شخص، کل عملیات و شاخه های مختلف حمل وخدمات مرتبط را به او واگذار نموده و از او طلب مسئولیت نمایند :

در چنین حالتی است که فورواردر با صدور سند حمل مرکب خود،  به عنوان حمل کننده قبول مسئولیت می نماید. فورواردر با قبول این نقش و مسئولیت بایستی توجه داشته باشد که متقابلاً از خدمات عوامل و نمایندگان قابل اتکاء و مسئولیت پذیر استفاده نموده و در عین حال مسئولیت‌های خود را با تأمین پوشش های لازم بیمه نماید. در صورت بروز حادثه و خسارت، او باید در برابر مشتری خود جوابگو باشد ولی متقابلاً حق رجوع به عواملی که در اختیار گرفته را دارد.

در حالتی که فورواردر در مقام و موقعیت حمل کننده انجام وظیفه می کند،  بایستی توجه داشته باشد که در برابر مشتری و کارفرمای خود از همان مفاد و شرایطی استفاده نموده و برخوردار باشد که حمل کنندگان واقعی یا ACTUAL CARRIERS  در برابر شخص وی برخوردار خواهند شد.  فورواردر، از جمله و در نقش سنتی که به آن اشاره شد، می تواند به منزله کارگزار یا حق العمل کار کشتی یا حمل کننده دریایی نیز فعالیت و قبول مسئولیت کند، اما در چنین حالتی بایستی در برابر قصور اشخاصی که به کار گرفته یا معرف آنهاست البته در حد وظایف یک AGENT و رعایت اصل «مراقبت ومواظبت» پاسخگو باشد، بعلاوه در صورتیکه از طرف وبه نمایندگی خط مبادرت به صدور بارنامه می نماید مجوز لازم را از کارکیا (PRINCIPAL) خود داشته باشد. بنابراین ضرورت دارد که فورواردر فقط در صورتی به این کار دست زند که باجزییات امر از جمله شرایط و مقررات اجاره کشتی یا  CHARTERING آشنایی کافی و تجربه لازم را داشته باشد والا با عواقب وخیمی مواجه خواهد شد.  اما نظر به اهمیت نقش و وظیفه فورواردر بعنوان حمل کننده لازم است که دراین مورد توضیحات بیشتری داده شود. حمل کننده یا کریر شخصی است که ضمن قبول مسئولیت حمل عملاً و بلاواسطه به نقل وانتقال کالا مبادرت می کند،  یعنی شخصی که در قبال مشتری و یا طرف قرارداد خود حمل محموله ای را از نقطه دریافت تا نقطه تحویل برعهده میگیرد، اعم از اینکه وسیله حمل کشتی باشد یا قطار یا جاده یا هواپیما. در مقررات هامبورگ (که در درس های ذیربط به آن اشاره خواهد شد) حمل کننده چنین تعریف شده است  :

« حمل کننده عام  : شخصی است که قرارداد حمل کالا با او و یا به نام او منعقد گردیده است »

« حمل کننده واقعی :  شخصی است که انجام تمام یا قسمتی از عملیات حمل کالا توسط فرستنده به او واگذار گردیده و شامل هر شخصی است که آنرا انجام دهد.»

منظور از این تعاریف روشن کردن این نکته است که فورواردر با انعقاد قرارداد حمل مسئولیت آنرا می پذیرد ولی میتواند اجرا و انجام عمل حمل را متقابلاً به عامل حمل واقعی بسپارد. در این حالت فورواردر در قبال مشتری و عامل اجرایی حمل در مقابل فورواردر مسئول خواهدبود.

به عبارت دیگرحمل کننده در واقع تنها شخصی که عملا حمل کالا را انجام میدهد نیست، بلکه به کسی که قرارداد حمل را امضاء میکند اتلاق میشود، اعم از اینکه شخص خود دارای وسیله نقلیه لازم باشد و یا آن را در اختیار یا تحت پوشش  بگیرد. هرگاه فورواردر درعین تصدی حمل (فورواردری) خود با وسایل تحت اختیار عملیات حمل را انجام دهد PERFORMING CARRIER نامیده می شود .

فورواردر با قبول مسئولیت حمل به شرح فوق تعهدات و درعین حال حقوق حمل کننده را حائز میشود. محدوده مسئولیت او دراین نقش را قوانین ومقررات ناظر برهمان شیوه حمل تعیین میکند.  میزان ومقدار و نوع مسئولیت ها معمولا به موجب بارنامه ویا سند حمل صادره معلوم میشود و بارنامه ها نیز به نوبه خود براساس و درچارچوب کنوانسیون های بین المللی ناظر بر هر شیوه حمل تنظیم میگردند.   

کنوانسیون های ناظر برحمل دریایی عبارتند از  لاهه = HAGUE  ،  لاهه-ویزبی HAGUE-VISBY و هامبورگ. کنوانسیون حمل توسط جاده به CMR و کنوانسیون های راه آهن به COTIF و CIM و حمل هوایی به ورشو WARSHAWA موسومند که راجع به هریک در مبحث مربوطه توضیحات لازم خواهد آمد. اما امروزه معتبرترین بارنامه به بارنامه حمل چند وجهی فیاتا یا F.B.L معروف است. در این بارنامه است که از نظام یکنواخت مسئولیت استفاده شده است و صادر کننده در قبال مشتری برای جبران خسارت مسئولیت معینی را می پذیرد. این بارنامه اینک مورد قبول شبکه بانکهای جهانی است و کاربرد آنرا- که به تأیید اتاق بازرگانی بین المللی رسیده- توصیه کرده اند.  این بارنامه برخلاف گذشته که فورواردر در نقش کارگزار فعالیت مینمود و میزان خسارت وغرامت در هر شیوه حمل متفاوت بود، اینک حاوی یک نظام هماهنگ و یکنواخت مسئولیت است که به علت سادگی و یکپارچگی از نظر صاحبان و فرستندگان کالا مرجح است.