اسناد حمل در حمل و نقل دریایی

مقدمتاً باید دید که تفاوت یک بارنامه دریایی بایک بارنامه داخلی و یا یک بارنامه حمل چندوجهی چیست. بطور خیلی خلاصه میتوان چنین جواب داد که بارنامه های داخلی :

(HOUSE B/L) و یا بارنامه حمل چند وجهی (MULTIMODAL TRANSPORT B/L)

بین بارفرابر و مشتری مبادله میشود درحالیکه بارنامه دریایی (OCEAN  B/L) توسط خط کشتیرانی وبرای بارفرابر صادر می شود،  مگر وقتی که بارفرابری درمیان نباشد و مشتری مستقیماً به خط یا صاحب کشتی مراجعه نماید. B/L حروف اختصاریBILL OF LANDING  و به معنی بارنامه است و LADING همان معنای LOADING  را میدهد.

 

1-3- بارنامه دریایی : OCEAN BILL OF LADING (OBL)

1-1-3- OBL، در تعریف، بارنامه ای است که برای حمل دریایی صادر میگردد و دونوع است.

18. بارنامه برای حمل گذری (TRAMP) که طبق یک قرارداد اجاره (CHARTER) صادر میشود.
18. بارنامه مربوط به خط کشتیرانی

درحمل گذری،  کشتی معمولاً یک یا بخشی از یک محموله کامل را حمل میکند و از این بابت صاحب کشتی تعهدی را می پذیرد که درقرارداد اجاره کشتی درج شده است ودرنتیجه بارنامه ترامپ، ناظر است بر حمل توسط یک کشتی که به صورت خط (LINER) عمل نمی کند.  درحالت حمل توسط خط کشتیرانی، توافق اجاره یا ذخیره کردن جا در کشتی مورد نظر است و مؤید آن است که جای لازم برای کالای مورد نظر درکشتی پیش بینی شده است وبارنامه خط دارای مفاد و شرایطی است که به منزله تعهد و مسئولیت خط است. بدیهی است که در این مبحث بارنامه خط بیشتر مطرح و مورد توجه است که با تفصیل بیشتری مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

 

2-1-3- خصوصیات بارنامه

بارنامه سندی است که به امضاء حمل کننده رسیده و یا از طرف او امضاء شده و مبین آنست که کالا دریافت یا بارگیری شده و به موجب این سند حمل کننده متعهد است که کالایی را که تحویل گرفته درقبال ارائه بارنامه، به گیرنده ای معلوم یا به حواله کرد و یا به شخصی که بارنامه را در دست دارد تحویل نماید.

 

بارنامه میباید حاوی شرحی از ماهیت و مقدار کالا و همینطورتاریخ  و محل صدور بارنامه و نام فرستنده باشد. بارنامه‌ای که باعنوان «دریافت برای حمل (RECEIVED FOR SHIPMENT B/L)»

صادرشده است باید محل دریافت کالارا ذکر کند و بارنامه ای که حاکی ازبارگیری کالا برکشتی است (SHIPPED  ON BOARD  B/L)، بایستی نام و ملیت کشتی و محل و تاریخ بارگیری را نشان دهد.

حمل کننده، خط کشتیرانی است و مالک یا مسئول کشتی است. لهذا، خط کشتیرانی،  نمایندگان خط و یا ناخدای کشتی باید بارنامه را امضاء نمایند. در گذشته بهمین نحو عمل می‌شد ولی امروزه که برای محمولات یک کشتی بارنامه های متعددی صادر میشود، امضاء آنها برای ناخدا مقدور نیست. از اینرو در بارنامه ها جمله ای تحت عنوان « ازطرف ناخدا و یا ازطرف مالک/ مسئول » درج شده است و نماینده خط آنها را ازطرف ناخدا و بعضاً « فقط بعنوان نماینده»  امضاء می کند. در زبان فرانسه بارنامه را CONNAISSMENT  می نامند که از ریشه لاتین واژه  «تأیید»  گرفته شده وحاکی ازآن که مراتب دریافت کالا روی کشتی و تعهد حمل آن مورد تایید است. به عبارت دیگر شان نزول بارنامه عبارت بود از گواهی ناخدا دال بر دریافت کالا و قول او برای حملش به مقصد و ناظر بر وجود کالا یا محموله برای یک گیرنده یا به حواله کرد. بارنامه کاملترین سند حمل است وشرایط و مفادآن قبول جهانی یافته و وجهه قانونی دارد.

ویژگی ها و یا کارکردی چند را با بارنامه مرتبط دانسته اند که بطور خلاصه عبارتنــد از :

الف – رسید حمل کننده (کشتی) است برای کالای مشروحه درآن

ب - تعهدی است برای حمل کالا ازبندرمبداء (محل دریافت ) تابندر مقصد (محل تحویل ) کالا

ج - دلیلی است بر وجود یک قرارداد حمل که براساس مندرجات بارنامه تکالیف فی مابین حمل کننده و دارنده بارنامه را، مثلاً درمواردی که کالا تلف شود یا کسر باشد یا دچار خسارت گردد،  مشخص میسازد و در عین حال

د - حاکی از توافق نسبت به کرایه حمل است واینکه کرایه حمل پیشاپیش پرداخت شده PREPAID یا باید ازگیرنده کالا وصول شود که درحالت اخیر با عنوان FREIGHT  COLLECT  یا کرایه در مقصد، مبلغ کرایه تعیین و دربارنامه درج می گردد.

هر- قابل معامله است :  یعنی معرف یا به منزله مالکیت کالاست و می تواند درمعامله کالا مورد استفاده قرارگیرد. به عبارت دیگر کلید تصرف کالاست و می تواند برای خرید و فروش حتی توسط بانکها و در معاملات اعتبارات اسنادی بکار رود و یا وثیقه وام قرارگیرد. برای معامله و مبادله باید مثل چک ظهرنویسی شود تا بدینوسیله محرز شود که دارنده جدید آن مالک کالا می‌باشد و مندرجات آن مورد تصدیق اوست.

 

و - دارنده آن حق دارد که درمقصد کالا را تحویل گیرد.

در مورد بند  "ه" باید دقت نمودکه شرط قابل معامله بودن بارنامه اینستکه باید به حواله
TO THE  ORDER  OF...  و یا به حواله کردTO THE  ORDER  OF...  (با قید نام، گیرنده یا بانک) صادرشده باشد.  عبارت به حواله کرد غالباً در متن بارنامه چاپ شده است.

هرگاه بارنامه به حواله کرد گیرنده (شخص با نام و نشان معینی) صادر شده باشد بارنامه صریح (STRAIGHT ,  OR  RECTA B/L  ) نامیده میشود.

بنابر آنچه گفته شد وبطور خلاصه بارنامه می تواند به یکی ازصور زیر صادر گردد:

18. به  حواله دارنده یا BEARER  بدون قید نام گیرنده در این صورت بارنامه به اصطلاح به صورت سفید (BLANK) ظهرنویسی شده است.  در این حالت هرکس که بارنامه را دردست داشته باشد مالک کالای موضوع آن شناخته میشود.
18. به حواله کرد گیرنده :  دراین حالت فقط گیرنده (شخص یا بانک) مندرج در بارنامه مالک کالا شناخته میشود وبه اصطلاح امکان ظهرنویسی بدواً منتفی شده است و انتقال مالکیت صرفاً با ظهرنویسی شخص یا طرفی که درمتن بارنامه محق به دریافت کالابوده است امکان پذیراست. شرط عمده، ظهر نویسی بارنامه بطرز صحیح است.
18. بارنامه از نوع TO ORDER فقط بایستی در بدو امر توسط فرستنده پشت نویسی شده باشد و پس از آن حالت بارنامه BEARER را پیدا می کند.

توجـه : درآمریکا و کانادا،  محموله بارنامه هایی که به نام یا دروجه  گیرنده معینی صادرشده باشند قابل معامله تلقی نشده وخط کشتیرانی ممکن است کالا را به گیرنده و بدون ارائه اصل بارنامه تحویل دهد. این عمل درمواقعی که وجوهی باید وصول گردد مسأله آفرین میشود.  

 

3-1-3- بارنامه اصلی ونسخ آن  ORIGINAL B/L  &  LIST COPIES

تعداد نسخه های اصلی بارنامه را فرستنده تعیین می کند. تعداد نسخه های اصلی بارنامه صادر شده بایستی در متن بارنامه قید شده باشد و تمام نسخ آن باید همسان باشند.  گاهی بیش از یک نسخه اصلی از بارنامه صادر میشود که بایستی همگی مهر «اصلی» ORIGINAL  را داشته باشند و نسخ  غیراصلی باید به مهر رونوشت (COPY) ممهور باشد. وقتی که دارنده یک بارنامه تمامی نسخ اصلی را دردست دارد به این معنی است که یک دست بارنامه کامل
(A FULL SET OF B/L) را دارد.  دلیل صدور بیش ازیک نسخه اصلی اینست که اگر یک نسخه مفقود شد گیرنده (ذینفع) نسخه اصلی دیگری را داشته باشد. بهمین منظور بارنامه های اصلی را باپست های مختلف ومتوالی ارسال میدارند، نه همه را دریک وهله . برای این کار اولاً  باید درمتن بارنامه مشخص شده باشد که چند نسخه اصلی صادرشده است. مثلاً آنرا به صورت 3/3 نشان می دهند و به این معنی است که تعداد نسخ اصلی سه برگ است . بهنگام ارسال آنها در مرحله اول که یک نسخه فرستاده میشود روی نامه پست بایستی قید شود که  3/1 یعنی یکی از سه نسخه و یا در مرحله بعد 3/2. با ارائه و تسلیم اولین نسخه بارنامه بقیه نسخ از درجه اعتبار ساقط می گردد.  در قوانین انگلیسی ماده ای است که درذیل بارنامه ها درج می گردد و موئد همین نکته است.

 

ONE OF WHICH  BEING ACCOMPLISHED THE OTHERS TO STAND VOID.

به عبارت دیگر با استرداد یک نسخه اصلی بار نامه به شرکت کشتیرانی ، مالک کالا عملیات حمل را انجام یافته تلقی و قبول می نماید. ممکن است سئوال شود که اگر محموله تحویل شخصی گردد که بارنامه را ارائه داده وبعد از اوشخص دیگری با نسخه اصلی دیگری از بارنامه مدعی کالا شود، چه پیش می آید. دراینجا باید تصریح شود که قوانین دریایی تاکید دارد که حق با شخص نخست است وقانون الویت زمانی به قوت خود باقیست.

 

4-1-3- بارنامه به عنوان وثیقه AS LIEN

غالباً گفته می شود که بارنامه وثیقه است که البته در مواقعی که پای بانک در میان باشد مصداق دارد. این امر وقتی واقعیت می یابد که تمام نسخ اصلی بارنامه تسلیم شود. اگر چه کالا در قبال ارائه یک نسخه از بارنامه قابل تحویل است ولی بانک ها به هنگام قبول آن به صورت وثیقه، کل نسخ اصلی را مطالبه می کنند.

 

 سابقه بارنامــه

درمیان اسناد حمل بارنامه ازموقعیت ممتازی برخوردار است.  اعتبار بارنامه را ازقابل معامله بودن آن می توان دریافت. خریداری که جنسی را از فواصل دور تا مقصد آورده است می تواند با ظهرنویسی آن بارنامه آنرا به دیگری واگذار نماید و یا با ارائه نسخ اصلی آنرا به رهن بگذارد. بموجب قانون،  صدور بارنامه دلیل موجهی است براینکه حمل کننده کالای موضوع بارنامه را صحیح  و سالم دریافت نموده است،  مگر آنکه ملاحظات خود را به رغم این نکته در متن بارنامه درج  کرده باشد.

 

همانطور که  گفته شد، بارنامه از لحاظ تحویل آن برای حمل دونوع است یکی مبین اینکه محموله (کالا) برای حمل پذیرفته شده و دیگری مبین اینکه محموله روی کشتی (وسیله حمل) بارگیری شده است. این اونوع بارنامه در صفحات بعد توضیح داده خواهد شد.

 

دراعتبارات اسنادی غالباً شرط « کالا روی عرشه » گنجانیده میشود زیرا فقط به استناد چنین سندی می توان اطمینان یافت که به کشتی بارگیری شده و درحال حمل است.

در حالتی که فروشنده می بایست اسناد رابه بانک تحویل دهد تا وجه اعتبار را دریافت کند، جمله مندرج در اعتبار معمولاً به شرح زیر است :

یک دست کامل بارنامه دریایی روی عرشه بدون قید و شرط. باید توجه داشت که تعداد نسخ بارنامه اصولا دراعتبار اسنادی مشخص می گردد. (A FULL SET OF CLEAN ON BOARD OCEAN B/L)

و یا(A SET OF CLEAN SHIPPED ON BOARD OCEAN B/LS)  که به معنی یک دست کامل بارنامه بدون قید و شرط دریایی حاکی از بارگیری کالا در کشتی است. بارنامه های خطوط کشتیرانی غالباً از قبل با عبارت SHIPPED ON BOARD  چاپ شده اند و درنتیجه از لحاظ تطبیق با متن اعتبار مشکلی پیش نمی آید. اما بعضی از بارنامه ها فقط کلمه  SHIPPED  را دارند که ازلحاظ بانکها که در پی تطبیق کلمه به کلمه متن اعتبار هستند مشکل ایجاد می کند و بانکها میخواهند که عبارت ON  BOARD  به کلمه  قبلی اضافه شود. همچنین لازم است که دربارنامه کلمه  CLEAN قید شده باشد تا نشان دهد که مشکلی درمورد کالا بهنگام بارگیری ملاحظه نشده است. درمورد بارنامه هایی که با جمله "دریافت برای حمل RECEIVED FOR SHIPMENT "  مشخص می شوند،  وضع فرق می کند. این نوع بارنامه به معنی اینکه کالا در حال حمل است نبوده واطمینان لازم را بهمراه ندارد. از این بارنامه درمواقعی استفاده میشود که تاریخ تحویل کالا حائز اهمیت و مورد نظر باشد. بعد از بارگیری کالا برروی کشتی این بارنامه را می توان با درج جمله " عملا  درتاریخ … بارگیری شده است "  تکمیل نمود، لکن به شرط آنکه بارنامه ظهرنویسی و معامله نشده باشد.

 

5-1-3-محتویات ومندرجات بارنامه

- فرستنده    کالا ، نام و نشان کامل

- گیرنده       "   نام وآدرس کامل گیرنده واحتمالاً دروجه یابه حواله کرد.    

- طرف ابلاغ  "    شخصی که خط کشتیرانی باید او را مطلع نماید.

- نمایندگی خط یا بارفرابرذیربط یا نماینده صاحب کالا

- شماره بارنامه که به مثابه کد شناسایی برای نمایند خط یا بارفرابر است

- بندر(محل) دریافت کالا، جایی که حمل کننده کالا را تحویل گرفته است

- نام کشتی و شماره سفر

 

- بندربارگیری، برای بارگیری کالا به کشتی تعیین شده

- بندر محل تخلیه کالا

- مقصد نهایی تحویل کالا، درصورتیکه کشتیرانی متعهد به تحویل کالا به محلی بعد از بندرتخلیه کالا باشد. 

- شماره نوبت (ذخیره جا) برای حمل کالا

- علائم و شماره های شماره مهر و موم و شماره کانتینر در مورد محمولات کانتینری

- شرح کالا، تعداد و نوع بسته بندی و علائم آنها. این قسمت بدنه اصلی بارنامه را تشکیل میدهد و باید حاوی خبرنهایی از جمله تعدادبسته (نگله)ها- نوع بسته بندی (کارتن، جعبه …) و شرح کالا باشد ودرصورت امکان تعرفه کالا . درصورت وجود اعتبار اسنادی، شرح کالا باید با آنچه درمتن L/C ،  آمده است مطابق باشد،  ولو اینکه در متن اعتبار غلط املایی وجود داشته    باشد،  که بایستی بهمان صورت نوشته شود. البته این نکته در کشورهایی که مقررات بانکی دست و پا گیرند، بیشتر مصداق دارد.

- وزن محموله  : درج وزن کالابه کیلوگرم

- ابعاد محموله : درج حجم محموله به مترمکعب (m³)

- تاریخ  :  تاریخ صدور وامضاء بارنامه

- امضاء تعداد نسخ اصلی بارنامه ، درج تعداد نسخه های اصلی                               صادر شده و در بارنامه ای که مبین مالکیت کالا نیست ، دراین محل (کادر)                               رقم صفر (0) درج  میشود.

- حساب هزینه ونرخ کرایه حمل : دراین مورد بعداً توضیح داده خواهد شد.

موارد زیر نیز می تواند مبلغ در بارنامه بیاید:

HH  ، به معنی از کارگاه (یا کارخانه) به کارگاه…  (HOUSE TO HOUSE)

P.H  ،  به معنی اسکله تا کارگاه…

H.P  ،  به معنی از کارگاه تا اسکلـه

p.p   ، به معنی از اسکله تا اسکلـه

6-1-3- بارنامه سراسری (THROUGH  BILL  OF LADING ) یا TBL

 

بارنامه معمولی یعنی  B/L  عمل حمل و نقل از یک بندر به بندر دیگر را میرساند،  مثلاً از کپنهاگ به سنگاپور و بهمین دلیل بارنامه مستقیم  یا DIRECT  B/L نیز نامیده میشود.  اما اگر مستلزم یک رشته عملیات سراسری و متضمن توافقی باشد براینکه کالا توسط چند حمل کننده متوالی جابجا شود،  یک بارنامه سراسری صادر میگردد.  مثلاً  از گپنهاگ  به هامبورگ  به سنگاپور تا پکن یا بالعکس.  دراین حالت کالا توسط یک کشتی از کپنهاگ به هامبورگ حمل شده  و از آنجا به کشتی دیگری منتقل  و با این کشتی به سنگاپور میرود و از آنجا یکبار دیگر با تغییر وسیله حمل به پکن منتقل میشود.  دراین مثال ،  شرکت یا نماینده خط کشتیرانی درکپنهاگ است که با بارگیری کالا به کشتی بارنامه سراسری را صادر می کند و تمامی عملیات حمل را تقبل،  کرایه حمل را دریافت  و سهم سایرحمل کنندگان راپرداخت می کند.  در بندر مقصد بهمان نحوکه در مورد بارنامه عادی یامستقیم بیان شد کالا در ازاء ارائه یک نسخه اصلی بارنامه تحویل داده میشود.

بخشی از کل عملیات حمل ـ مثلاً تا هامبورگ ممکن است وسیله قطار یا کامیون و یا کشتی فیدر(فرعی) انجام شود. دراین صورت تاریخ بارنامه،  تاریخ بارگیری به یکی از وسایل است. البته برحسب مورد و به خاطر رعایت مفاد اعتبارات اسنادی- که معمولاً عبارت ON BOARD  یا دریافت روی عرشه راطلب میکنند که حاکی از تایید بارگیری برکشتی اصلی (اقیانوس پیما) میباشد،  حمل کننده عبارت " تاریخ واقعی بارگیری روی عرشه کشتی ……. (ذکرنام کشتی)…. (تاریخ) را که به آن NOTATION می گویند اضافه وامضاء می کنند تا با اعتراض بانک مواجه نشود.

دلیل این امر را باید در مقررات یکسان اعتبارات اسنادی منتشر شده توسط ICC یا اتاق بازرگانی بین المللی جستجو کرد.  قبل از رواج حمل و نقل بارگنجی یابه اصطلاح کانتینری شدن حمل و نقل، این مقررات تصریح نموده بودکه  " چنانچه به نحو دیگری تعیین نشده باشد ، بارنامه ها باید حاکی ازآن باشد که کالا را در تاریخ معینی روی کشتی معینی بارگیری یا حمل شده است "

با تحول حمل به صورت کانتینر (بارگنج) مفاهیم جدیدی پیدا شده، و با این واقعیت که یک بارگنج میتواند باوسایط مختلف حمل ونقل شود، مقررات ICC نیز متحول شده و روش های مرسوم بانکی را نیز دگرگون کرده است.

نشریه UCP 600 اتاق بازرگانی به یکنواخت سازی مقررات و رویه های ناظر بر اعتبارات اسنادی در داد و ستد جهانی می پردازد. ماده 20 از مواد این مقررات به موضوع و انواع بارنامه های مورد قبول در معاملات اختصاص دارد که ذیلا نقل می شوند:

 

2-3- شرایط صدور بارنامه به استناد UCP600

 

 

ماده 20- بارنامه:

الف) بارنامه، به هر نامی که باشد، باید در برگیرنده موارد زیر باشد:

1- نام حمل کننده و به نحو زیر امضاء شده باشد:

• توسط حمل کننده یا نماینده حمل کننده یا از طرف او
• توسط فرمانده یا نماینده او یا از طرف فرمانده

هرگونه امضاء توسط حمل کننده، فرمانده یا نماینده باید مبین امضاء آنها باشد

• توسط نماینده باید مبین آن باشد که نماینده به جای یا از طرف حمل کننده، یا فرمانده امضاء کرده است.

2- بارگیری کالا در کشتی نامبرده شده در بندر بارگیری مندرج در اعتبار به نحو زیر:

طی متن چاپی بارنامه

طی یادداشت بارگیری با اشاره به تاریخی که کالا بارگیری شده است.

تاریخ صدور بارنامه به عنوان تاریخ حمل تلقی خواهد شد، مگر اینکه بارنامه شامل یادداشت بارگیری با درج تاریخ حمل باشد که دراین صورت تاریخ درج شده در یادداشت بارگیری به عنوان تاریخ حمل تلقی خواهد شد.

اگر بارنامه شامل عبارت “کشتی مورد نظر” یا ملاحظه مشابه در ارتباط با نام کشتی باشد، یادداشت بارگیری که به تاریخ حمل و نام کشتی واقعی اشاره کند الزامی است.

3- حمل از بندر بارگیری به بندر تخلیه مندرج در اعتبار باشد،

اگر در بارنامه به بندر بارگیری مندرج در اعتبار به عنوان بندر بارگیری اشاره نشده باشد یا اگر بارنامه شامل عبارت “مورد نظر” یا عبارت مشابه در ارتباط با بندر بارگیری باشد، یادداشت بارگیری حاوی بندر بارگیری مندرج در اعتبار، تاریخ حمل و نام کشتی الزامی است. این شرط حتی در مواردی که بارنامه دارای متن از پیش چاپ شده در ارتباط با بارگیری و حمل کالا در کشتی نامبرده شده است لازم الاجراء است.

4- تنها نسخه اصل بارنامه و یا اگر بارنامه در بیش از یک نسخه اصل صادر شده باشد شامل کلیه نسخ اصل طبق آنچه که در بارنامه قید شده باشد.

5- حاوی مواد و شرایط حمل یا اشاره به منبع دیگری که شامل مواد و شرایط حمل است (بارنامه خلاصه شده یا پشت سفید) باشد. مفاد شرایط حمل مورد بررسی قرار نخواهد گرفت.

6- حاوی هیچگونه اشاره ای به شرایط حمل دربست نباشد.

 

ب) از نظر این ماده، انتقال کالا از یک وسیله نقلیه به وسیله نقلیه دیگر به معنی تخلیه از یک کشتی و بارگیری مجدد روی کشتی دیگر در طی عملیات حمل و نقل از بندر بارگیری به بندر تخلیه مندرج در اعتبار است.

ج ) 1- اگر بارنامه به احتمال انجام یا انتقال عملی کالا از یک وسیله به وسیله نقلیه دیگر اشاره داشته باشد باید تمام طول مسیر حمل با همان بارنامه واحد پوشش داده شود.

2- حتی اگر انتقال کالا از یک کشتی به کشتی دیگر به موجب اعتبار غیر مجاز باشد، بارنامه ای که به احتمال انجام یا انجام انتقال کالا از یک کشتی به کشتی دیگر اشاره کند قابل قبول است،  به شرط آنکه کالا در کانتینر، تریلر یا قایق های سبک
(Lash Barge) طبق آنچه که در بارنامه تایید شده حمل شود.

د) به شرایط مندرج در یک بارنامه دایر بر اینکه حمل کننده حق انتقال کالا از یک کشتی به کشتی دیگر را برای خود محفوظ می دارد ترتیب اثر داده نمی شود.

 

 

3-3- رسید افسر کشتی MATE`S RECEIPT

دربسیاری اوقات، به محض بارگیری یا تحویل کالا به کشتی ، افسر مسئول کشتی رسید دریافت کالا را صادر می کند. این رسید معمولاً درمواقعی به کار میرود که مثلاً تولید کننده بافروشنده اصلی کالا یا جنس را به کشتی تحویل و رسید دریافت میدارد ویا متقابلا میخواهد که بارنامه زمانی صادرشود که فرستنده این رسید رابه افسرکشتی مسترد دارد. واین عمل بدین معنی است که فروشنده پس  از دریافت بهای کالا رسید یاد شده را برای صدور بارنامه وتسلیم آن به فرستنده تحویل مسئول کشتی دهد.  رسید مسئول یا افسر ارشد کشتی باید حاوی اطلاعات زیر باشد.

1- نام شخصی که کالا را تحویل کشتی داده است

2- نام کشتی حامل کالا

3- بندر مقصد

4- مشخصات کالا : وزن،  تعداد ،  علامت ،  ابعاد …

5- نام شخصی که محق است در قبال ارائه رسید مورد بحث بارنامه را دریافت نماید.

 

4-3-  رسید کالا GOODS  RECEIPT

هرگاه کالا برای حمل تحویل انبار یا پایانه بندری یا شرکت کشتیرانی شود،  رسید کالا صادر میشود،  که درواقع مثل قبض انبار است ولی قابل معامله نیست و دارای همان مشخصاتی است که در مورد رسید قبلی گفته شد، با این تفاوت که حاکی از بارگیری برکشتی خاص و معینی نیست مگر انکه نام کشتی مورد نظر برای حمل در آن درج  شده باشد.

 

5-3- تحویل کالا  DELIVERY  OF CARGO

غالب اوقات وقتی که گیرنده کالا نسخ اصلی بارنامه را از فرستنده کالا ویا از بانک معامله کنند اعتبار اسنادی دریافت نموده باشد با مراجعه به خط کشتیرانی یا کارگزار (نماینده) او و ارائه یک نسخه اصل بارنامه وتسویه حساب هزینه های حمل (درصورتی که وجود داشته باشد) خواستار اخذ ترخیصیه D/O  (DELIVERY  ORDER) برای تحویل گرفتن کالای خود می گردد.

 

6-3- تحویل کالا وتکلیف کرایه حمل FREIGHT PYAYMENT

وضع کرایه حمل در بارنامه ها معمولاً به دوصورت معلوم میشود. یا درمتن بارنامه عبارت کرایه پرداخت شده FREIGHT PAID  آمده ویا عبارت PAY ABLE AT DESTINATION که به معنی قابل پرداخت درمقصد یا کرایه در مقصد است. درایران ، ازدوعبارت پیشکرایه وپسکرایه نیز استفاده می شود.  درحالت کرایه درمقصد یا پسکرایه باید دقـت نمـود که قبض انبار و یا ترخیصیه پس از تسویه حساب کرایه وهزینه های حمل به مشتری تحویل گردد. در غیر اینصورت کارگزار و یا نماینده خط کشتیرانی پاسخگوی وجوه مزبور خواهد بود.

 

 

7-3- تحویل کالا بدون تسلیم بارنامه NON SURRENDER OF B/L

بعضاً اتفاق می افتد که قبل یا بهنگام  ورود کشتی به بندرمقصد بارنامه های اصلی به دست گیرنده نرسیده است و درحالیکه او به خاطر انجام تعهداتی که دارد ویابنا به ضرورت های دیگر(نصب به موقع کارخانه -فروش کالا درفصل مصرف و…) بایستی کالای وارده را هرچه زودتر به دست آورد. اعتبار بارنامه،  لازم است توجه شود،  که موکول به بدون قید وشرط بودن یا CLEAN بودن آن است،  وقتی ملاحظاتی چون دارای شکستگی ، آبدیدگی ، سوراخ و ریزش و … در بارنامه قید شده باشد،  اصلاح بارنامه درمواردی که میسر باشد، مدتی طول می کشد.  در این موارد است که بعضاً تحویل وتحول و کالا بدون ارائه و استرداد بارنامه پیش می آید.  یا در مواقعی که سری اول نسخ اصلی بارنامه گم شده وسری دوم یاید صادر گردد. 

 

1-7-3- ضمانتنامه بانکی BANK GUARANTEE یا تعهد کتبی

درچنین موردی گیرنده قبل از هرچیز بایستی ازبانک خود و یا از کارگزار یا نماینده خط استعـلام و تفحـص نماید و درصورتیکه به نتیجه نرسد می تواند از خط یاشرکت کشتیرانی جویا شود که آیا حاضرند درمقابل یک تضمین بانکی اجناس را تحویل دهند!  درصورت قبول،  گیرنده با تهیه و تسلیم ضمانت بانکی به شرکت کشتیرانی جنس رادریافت میدارد.  دراین نوع ضمانتنامه بانک از جانب گیرنده ضمانت می کند که درصورت بروز هرمسأله ای ناشی از تحویل کالا بدون ارائه بارنامه غرامت شرکت (خط) کشتیرانی یا کارگزار او را بپردازد. خطوط کشتیرانی و یا حمل‌کنندگان عام فاقد کشتی NVOCC  فرم های خاصی را دارند که بموجب آن
BANK GUARANTEE صادره توسط یک بانک بایستی توسط صاحب کالا تأیید و یا به اصطلاح پشت نویسی شود و محدودیتی از لحاظ زمان نداشته باشد. مهمترین دلیل اتخاذ این احتیاط آنست که ممکن است کل نسخ بارنامه هنوز دردست فرستنده کالا یا بانک او باشد و بعلل اختلافی که باخریدار دارند مایل نباشند قبل از حل مسائل و تسویه حساب فیمابین  کالا تحویل گیرنده (خریدار) گردد. بعضاً در صورت اعتماد کامل خط یا نماینده او به مشتری ممکن است به جای ضمانتنامه بانکی به تسلیم ترخیصیه یا قبض انبار به مشتری در اراء تعهد کتبی
(LETTER OF INOEMNITY) رضایت دهند.

 

بهرصورت حتی تحویل و تحول ضمانتنامه بانکی و کالا نباید بدون اجازه فرستنده انجام پذیرد چرا که دراینصورت حمل کننده از اصل اعتمادی که لازمه بارنامه است عدول کرده است.

بعد از دریافت بارنامه توسط خط یا نماینده او متقابلا ضمانتنامه ای که نزد آنها بوده است مسترد میگردد.

 

2-7-3- ضمانت شخصی  PERSONAL  GUARANTEE

قبول چنین ضمانتی تجویز نمی گردد. مگر در مواقعی که مبلغ مورد  معامله سنگین نبوده و شرکت خریدار (گیرنده) دارای اعتبار تجاری کافی وحسن سابقه باشد.  حتی ضمانتنامه بانکهای ناشناخته و گمنام نیز باید مورد تردید واقع شود. درهردو صورت مشورت با فرستنده ضروری است.

نمونه ای از ضمانتنامه هایی که دراین موارد مبادله می شوند ملاحظه خواهید نمود که درمتن آن ضمن تشریح تعداد و نوع بسته ها و شرح کالا امضاء کنندگان ذیل آن، یعنی متعهد ونیز گیرنده (ذینفع کالا) باید هرنوع ادعای ضرر و زیان و یاخساراتی را که از تحویل کالا بدون تسلیم بارنامه ایجاد و یا مطالبه شود جبران نمایند. البته متن این تعهد نامه می تواند برحسب مورد و شرایط و خواست خط کشتیرانی یا نمایندگان آن و بطور کلی اشخاصی که کالا را دراختیار داشته و برای واگذاری آن تضمینی را مطالبه می کنند متفاوت باشد. اطلاعات مندرج در این ضمانتنامه ها غالباً اطلاعاتی است که در بارنامه درج شده است.

 

8-3- گواهی یا گزارش تخلیه کالا OUT -RUN REPORT

این گواهی شامل اطلاعات لازم نسبت به کالاهاییست که از کشتی تخلیه شده است و هر نوع خسارت یا کسری کالا در آن درج خواهد شد. این گواهی به امضاء افسر ارشد کشتی و یا نماینده خط رسیده و نسخی از آن را به خط کشتیرانی،  شرکت تخلیه و بارگیری و بعضاً به گمرک تسلیم می نماید.

 

1-8-3- پیگیری کالا-  CARGO  TRACER

در مواقعی که کسر یا اضافه تخلیه ای مشاهده شود، نمایندگی خط، اعلامیه ای به تمامی بنادری که کشتی در آنجاها بارگیری و یا تخلیه نموده ارسال می نماید. مسئولین وکارگزاران بارگیری کشتی انبارها و پایانه های خود را بررسی می نمایند تا علت این مغایرت را پیدا کنند.  و دریابند که آیا کالای مورد پیگیری نزد آنها جامانده و یا برعکس کالایی که به آنها جهت بررسی ابلاغ شده اشتباهاً و بطور اضافی به کشتی بارگیری شده است. اگر در کالا کسری پیدا شود آنرا به بندر مقصد حمل خواهند کرد و اگر بعد از بررسی همه جوانب نتوانند آنرا پیدا کنند، آنرا گم شده تلقی  و مراتب را تایید و گواهی کسر تخلیه SHORT LAND CERTIFICATE خواهند کرد.

 

 

9-3-  بازرسی کالا و موسسه بازرسی کننده

CARGO INSPECTION  AND  INSPECTORATE  INSTITUTE

در صورت مشاهده خسارت و یا آسیب دیدگی کالا،  نماینده خط گیرنده را مطلع خواهد نمود تا ترتیب بازرسی کالا داده شود. مؤسسه ای که این وظیفه را انجام میدهد مؤسسه بازرسی یا بازبینی (SURVEILLANCE) نامیده میشود که پس از بازبینی دقیق کالا گزارش بازرسی را تنظیم و میزان و چگونگی خسارت را بطور دقیق معلوم می نماید. این گزارش کلیه اطلاعات لازم ازجمله بندر مبداء فرستنده، نحوه صفافی، علت آسیب دیدگی را شامل بوده و پس از تکمیل برای ذینفع ارسال میگردد.

در مورد ضایعات یا خسارات سنگین  و قابل توجه،  یک بازرس از طرف حمل کننده نیز تعیین و به نوبه خود مراحل بازرسی را انجام خواهد داد.  درصورت بروز اختلاف فاحش بین نتایـج بازرسی‌های دوگانه مسأله از طریق مذاکره، داوری و یا مراجع قضایی رسیدگی و حل و فصل میگردد.

 

10-3-  دعاوی و محدودیت زمانی CLAIMS AND TIME BAR

گیرنده می بایست به مجرد دریافت کالا درصورت مشاهده خسارت آشکار اعلام خسارت نماید. در حمل دریایی مهلت ابلاغ ادعای آسیب دیدگی، خسارت یا کم وکسر کالا را از لحظه دریافت و رؤیـت کالا تا حداکثر سه روز دانسته اند. در صورت غفلت دراین امر، حق دعوی از گیرنده سلب نمیشود ولی باید بتواند اثبات نماید که اولا کالا خسارت دیده بوده است ثانیاً بهنگام دریافت کالا خسارت قابل رویت نبوده،  در غیر اینصورت چنین تلقی میشود که کالا بدون عیب  و نقص تحویل گردیده است.

درصورت اعلام خسارت بموقع مدت زمان اقامه دعوی یکسال ازتاریخ تحویل کالا ودرصورت مفقود شدن کالا یکسال ازتاریخی است که کالا قاعدتاً و عرفاً می بایست تحویل می گردید. 

آیا گیرنده حق دارد قبل ازتحویل گرفتن کالا ازآن بازرسی بعمل آورد؟  در بسیاری از کشورها چنین حقی رابرای گیرنده قائل شده اند ولی به این شرط که کلیه نسخ اصلی بارنامه را ارائه نماید و ظاهر بسته ها حکایت از آسیب دیدگی داشته باشد. درغیر این صورت همان مهلت سه روزه معمول است.

 

نمونه هایی از گزارش بازرسی و گواهی نقص یا کم وکسر کالا نشان داده شده اند. درایران برای خسارت دیدگی و یا کم و کسر کالا صورتمجلس (PROCES VERBAL) گمرکی تنظیم  و به امضاء انباردار- نماینده گمرک و نماینده شرکت یاخط کشتیرانی میرسد.

 

11-3-  کشتی های گذری واجاره ای TRAMP AND CHARTER

1-11-3-  قرارداد اجاره یا CHARTER  PARTY

این قرارداد در واقع توافقی است بین مالک کشتی یا مسئول کشتی از یکطرف و فرستنده کالا از طرف دیگر برای حمل یک محموله. دراین حالت فرستنده نیاز خود را به یک کارگزار یا دلال کشتی (SHIP  BROKER) درمیان می گذارد. کارگزار یا حق العمل کار این موضوع را به اطلاع دیگر کارگزارانی که درنقـاط مختلف با آنها معامله و رابطه دارد میرساند،  متقابلاً این کارگزار اطلاعیه هایی ازصاحبان کشتی که امکان بارگیری دارند دریافت میدارد وبه این ترتیب بین فرستنده ودارنده کشتی ارتباط وهمکاری برقرار نموده و قراردادی برای اجاره کل یا بخشی از ظرفیت کشتی با دخالت  و نظارت کارگزار منعقد میگردد.  این نوع معامله سابقه طولانی دارد و رشته‌ای است مملو از تخصص و کاردانی و تجربه خاص. بزرگترین بازارهای کشتی و کشتیرانی درنیویورک و لندن قرار دارند. میزان کرایه دراین نوع حمل دریایی به صورت استفاده ازکشتی های به اصطلاح گذری براساس عرضه و تقاضا تعیین میگردد. این گونه قراردادها را در واقع باید قرارداد اجاره کشتی میان فرستنده و مالک یا مسئول کشتی دانست و به این صورت است که صاحب کشتی یک فروند مجهز باخدمه و تجهیزات را در ازاء مبلغ اجاره دراختیار فرستنده می گذارد. مدت اجاره می‌تواند برای یک سفر باشد و یا مدت معینی از زمان-مثلاً  سه ماه. حالت اول
VOYAGE  CHARTER نام دارد و صاحب کشتی، کل یا مقداری از ظرفیت کشتی خود را به موجب قرارداد منعقده در بندری معین دراختیار فرستنده قرار میدهد و باقبول کلیه مسئولیت ها،  هزینه ها و عملیات دریانوردی محموله را به بندر مقصد میرساند. اگر قرارداد بر اساس
FREE IN AND OUT  بسته شده باشد مسئولیت و هزینه های بارگیری در مبداء و تخلیه در مقصد نیز بعهده فرستنده است که باید کالا را در مهلت مقرر یا زمان مجاز برای بارگیری و به هزینه خود بارگیری نماید. درصورتیکه بارگیری ازاین مهلت توافق شده درقرارداد تجاوز نماید،  بایستی خسارت معطلی یا ایستانه کشتی را پرداخت  کند که به آن  DEMURRAGE  می‌گویند. دموراژ در واقع به طور عام به معنی خسارت توقف نیست چون توقف زمان معمول لازم برای بارگیری یا تخلیه را نیز شامل است، بلکه خسارت معطل نگاهداشتن  کشتی یا وسیله حمل است و واژه ایستانه معادل فارسی مناسب و زیبایی برای آن بنظر میرسد.

 

هرگاه برعکس، فرستنده بتواند در کمتر از زمان توافق شده کشتی را بارگیری یا تخلیه و مرخص نماید ازجایزه یا پاداش تسریع که  DISPATCH  نامیده میشود برخوردار می گردد. تاکنون این واژه بهمین صورت درفارسی نیز رایج شده است ولی می توان به جای آن- وبعنوان متضاد ایستانه-کلمه زیبای "رهــانه" فارسی را بکار برد. این دو اصطلاح را می توان به تدریج در اذهان و واژگان حمل و نقل جا انداخت. نوعی از اجاره بر حسب سفر به نامه CONSECUITIVE VOYAGE نیز وجود دارد که قرارداد اجاره به جای یک سفر برای چند سفر بسته می شود.

در VOYAGE CHARTERS یا قراردادهای اجاره سفری، هزینه های عملیاتی از قبیل عوارض بندری، هزینه سوخت و بیمه کشتی و امثالهم به عهده مالک کشتی (اجاره دهنده) است.

در اجاره زمانی یا TIME CHARTER نیز دریانوردی و هدایت کشتی و مجهز بودن آن به وسایل و خدمه لازم به عهده کشتی دار است هرچند هزینه های عملیاتی برعهده اجاره کننده است. در این نوع اجاره-برخلاف مورد قبلی- کلیه هزینه های عملیاتی به عهده اجاره کننده است.

برعکس دراجاره کشتی لخت یا BARE  BOAT CHARTER  اجاره کننده مسئول کل کشتی است به نحوی که گویی خود مالک کشتی است. حتی پرچم مورد نظر خود را برفراز کشتی به اهتزاز در می آورد. این نوع قرارداد بیشتر در اجاره های طولانی مدت (بیش از دوسال) استفاده می شود.

بطور خلاصه چارترینگ یا اجاره دربستی کشتی ناظر برمواردی است که فرستنده برای حمل یک محموله ازنقطه A به نقطه B از یک کشتی و طی یک سفر استفاده می کند و یا اینکه کشتی را برای مدتی به صورت اجـاری دراختیار می گیرد.  اجـاره کشتی ها غالباً از طریق کارگزاران یا  SHIP- BROKER ها انجام می پذیرد و کاری است تخصصی وباید توسط متخصصین این امر انجام پذیرد. بد نیست اشاره شود که کارگزار یا دلالی که از جانب صاحب کشتی چانه می زند SHIPBROKER  و شخصی را که از جانب اجازه کننده کشتی چانه می زند CARGO BROKER می‌نامند.

 

12-3- اصطلاحات رایج در تنظیم قرارداد اجاره دربستی

SHIPPING TERMS USED IN CHARTER PARTIES

اگرچه قراردادهای اجاره کشتی یا  charterparty بطور کلی مفاهیم و منظورها کاربرد همسانی را در بر می گیرند ولی این مطلب بدان معنی نیست که یک شکل واصطلاحات واحد و تغییرناپذیری برای آن وجود دارد. معهذا واژگان ، عبارات واصطلاحات رایج در امر اجاره کشتی chartering سابقه کاربردی طولانی دارند،‌  در فرهنگ حمل و نقل و دریانوردی جا افتاده اند واز همه مهمتر برای محاکم قضایی مانوس اند و بارمعنایی مشخص دارند.

 

ما در اینجا تعدادی اصطلاحات عمده ومهم را برای آشنایی بارفرابران آورده و به اختصار توضیح می دهیم. بدیهی است در صورت نیاز ویا علاقه برای بدست آوردن اصطلاحات مبسوط تر باید به کتاب ها ومنابع ذیربط مراجعه نمود.

18. ARRIVED  SHIP درتمام اجاره نامه های کشتی که برای یک سفرتنظیم میشود شرط اینست که کشتی قبل از موعد مقرر وارد بندر یا محل بارگیری شود. منظور از موعد مقرر تاریخی است که مهلت تعیین شده برای عملیات بارگیری از آن روز آغاز میشود. در قراردادهای اجاره کشتی بعضاً اسکله یا باراندازی معین قید می شود که دراینصورت کشتی باید درآنجا در اختیار مستأجر قرار گیرد و اگر بندر نام برده شده باشد دربندر. هرگاه از بندر معینی نام برده شود بایستی به نکاتی چون تعریف قانونی ومتعارف بندر و مواقعی که در بندر اسکله ای برای پهلو گرفتن کشتی وجود ندارد ویا تراکم کشتی ها مانع پهلوگیری است و می تواند به ارقام سرسام آور ‹‹ ایستانه ›› منجر گردد توجه داشت.
18. BARE BOAT کشتی لخت. درمواقعی استفاده میشود که اجاره کننده کالای خاص و درعین حال تخصص لازم برای اداره و بهره برداری ازکشتی را دارد ولی تمایل یا توان خرید کشتی را ندارد. به قراردادهای منعقده برای استفاده از کشتی به صورت لخت یاخالی
    DEMISE CHARTER  نیز می گویند. در اینجا معنی DEMISE  را می توان کشتی بدون خدمه نیز ترجمه نمود. ضمناً در عمل، شرکت های کشتیرانی که احتیاج به کشتی پیدا می‌کنند وامکان اداره کشتی بدون خدمه را دارند از این روش یا سیستم اجاره کشتی استفاده می کنند ونه صاحبان کالا.
18. BERTH TERMS، شرایط اسکله، حاکی ازآنست که قرارداد حمل تابع شرایط و رسوم بنادر بارگیری وتخلیه است و اصولا هزینه های تخلیه ویا بارگیری با خطوط کشتیرانی می‌باشد.
18. هردوسرBOTH ENDS، یعنی هم در بندر مبداء وهم دربندر مقصد ومتضمن پاره ای شرایط تخصصی و ویژه دریایی است مثلاً OSP یعنی در بندر یا اسکله امن ON SAFE PORT (PIER)
18. CANCELLATION DATE  تاریخ فسخ قرارداد:  ناظر برتاریخ دقیق واگذاری کشتی به اجاره کننده است که حق دارد بعد از این تاریخ و درصورت تاخیر در تحویل کشتی ازطرف مالک، قرارداد اجاره را فسخ نماید.  در قرارداد شرایط فسخ تصریح میگردد.
18. CHARTER PARTY B/L = بارنامه قرارداد اجاره کشتی و معرف بارنامه ایست که برای حمل کالا براساس قرارداداجاره کشتی صادر می شود و گیرنده را موظف به رعایت شروط قرارداد مزبور می نماید وجمله ای دایر بر این نکته در متن بارنامه درج می شود.

DEAD PREIGHT   کرایه سوخت شده، هنگامی تعلق میگیرد که اجاره کننده نتواند کشتی را در موعد مقرر و به مقدار مقرر در قرارداد حمل بارگیری نماید.  دراین صورت کرایه کامل توافق شده بایستی به صاحب کشتی پرداخت گردد،  هرچند معمول است که هزینه های تخلیه و بارگیری - در صورتیکه در مبلغ قرارداد گنجانیده شده باشد- ازآن کسر می گردد.

18. DEMURRAGE  یا ایستانه:  نرخ ایستانه معمولاً برحسب تعداد روز تعیین می شود و همانطور که گفته شد از زمانی شروع می شود که مهلت های مقرر توافق شده طبق قرارداد اجاره سپری شده باشد وقتی ایستانه شروع میشود، می گویند کشتی درحالت ایستانه است
    ON DEMURRAGE   
18. و هر گاه کشتی به این حالت رسید دیگر تعطیل و غیر تعطیل مطرح نیست. به همین علت گفته ای وجود دارد که می گوید :

« کشتی که به ایستانه افتاد همیشه مشمول ایستانه است ! »

ONCE IN DEMURRAGE ALWAYS  IN DEMURRAGE

18. DISPATCH یا رهانـه، درست نقطه مخالف یا کلمه متضاد ایستانه است و برخلاف آن عمل میکند مبلغ آن همیشه معادل نصف مبلغ توافق شده برای ایستانه است وهدف آن تشویق استفاده کنندگان از کشتی برای تسریع در تخلیه و مرخص کردن کشتی است.

18. DISPONENT OWNER نایب مالک کشتی یا شخصی که مسئولیت اداره و بهره برداری تجاری از کشتی رابرعهده دارد.  غالباً این نوع مالک خط کشتیرانی است که کشتی را برای مدتی بصورت زمانی اجاره وبارنامه خط را صادر می کند.
18. EVEN  IF USED  = به معنی مدت زمانی است که جزء مهلت یا مدت توافق شده به حساب نمی آید،  ولو اینکه دراین مدت کشتی درحال تخلیه یا بارگیری باشد.  مثلاً از ساعت  5 بعدازظهر جمعه تا 8 صبح روز دوشنبه. بطوریکه ملاحظه میشود این شرط بیشتر ناظر بر روزهای تعطیل است و نوعی معافیت از زمان احتساب اجاره است.
18. HIRE- STATEMENT   صورتحساب اجاره:

 سند مکتوبی است که مبلغ اجاره ای را که مستاجر باید به مالک کشتی پرداخت کند و روزهایی را کــه کشتی در اجــاره ذینفـع بوده است و یـا مبالغی را که از اجاره کسر میشود ازقبیل علی الحسابهای پرداختی و روزهای غیرقابل احتساب و … معلوم می کند.  اولین و آخرین صورتحساب ها مقـدار سوخت موجود در کشتی بهنگام تحویل گرفتن و تحویل دادن کشتی و مقدار سوخت خریداری شده طی مدت و اطلاعاتی از این نوع را در بردارد.

 

اصطلاحات رایج در حمل دریایی به این تعداد محدود نمیگردد وبرای آشنایی بیشتر،  علاقمندان می توانند به کتابهای تخصصی تر دراین زمینه مراجعه نمایند.

18. FRIDAYS, HOLIDAY EXCLUDED (FHEX) یعنی جمعه ها از حساب حذف می شوند.
18. NOTICE OF READINESS (N.O.R) = اعلامیه آمادگی کشتی 
18. SUNDAY, HOLIDAYS EXCLUDED (SHEX)

یعنی روزهای یکشنبه و تعطیلات به حساب نمی آید.

18. WORKING DAYS (WD)  یعنی روزهای کاری شامل تعداد ساعات کاری که بر حسب مقررات یا عرف هر بندر یک روز کار محسوب می شود. روزهای کاری واستثناء شدن تعطیلات مبنای محاسبه زمان در عملیات تخلیه وبارگیری است.
18. و هرگاه در حروف اختصاری فوق به جای EX، INC آمده باشد یعنی این روزها در حساب منظور خواهند شد.
18. WEATHER WORKING DAYS (WWD)= روزهایی که هوا برای کار مناسب است.